Commons Lab - Onder het asfalt, het strand

Sous le pavé est la plage. Sinds ’68 is het plaveisel veranderd in een dikke laag asfalt, die steeds meer het zicht ontneemt aan de verlokkingen en pleziertjes van het strand. Het kost zelfs moeite om je het strand, nu het overal is aangeharkt en verkaveld door de horeca, voor te stellen als een plek waar mensen met elkaar plezier maken door te spelen, luieren, flirten, dromen, dansen, vuurtje stoken. In een halve eeuw is de homo ludens, die droom van de spelende mens uit de jaren zestig, teruggedrongen door een wereldwijd conglomeraat van voedsel-, toeristen-, mode- en media-industrieën. Het was die droom die de schrijver Henri Miller zo mooi verbond aan Spinoza: ‘You see, to me it seems as though the artists, the scientists, the philosophers were grinding lenses. It’s all a grand preparation for something that never comes off. Someday the lens is going to be perfect and then we’re all going to see clearly, see what a staggering, wonderful, beautiful world it is.’

Commons maken scheurtjes in het asfalt. Daar worden klanten weer mensen, veranderen consumenten in producenten en veranderen deelnemers, door zich collectief in te spannen, in sociale wezens. Commons woelen het strand om tot een staggering, wonderful, beautiful world. Na vijftien commonslabs kunnen we dat wel zeggen. In commons ontstaat weer zicht op hoe onze zintuigen, onze taal, gedachten en zintuigen het resultaat zijn van collectieve inspanningen van duizenden generaties. Jos Scheren zei daar in 2019 in een commonslab over: ‘Is dat mogelijk, dat iets bij mij hoort zonder dat ik het bezit? Is mijn hart mijn bezit, of mijn verstand? Ja, neem mijn verstand. Dat is geworden wat het is omdat het verstand van anderen op het mijne inwerkt. Eigenlijk is het ook helemaal niet geworden, het wordt nog altijd. Daarom, mijn bezit? Het heeft toch geen grenzen.’

Jos verbond commons en commoning aan een andere slogan van de Parijse mei: ‘De verbeelding aan de macht’. Zonder verbeelding geen scheurtjes in het asfalt. Hij liet zich inspireren door hoe de jonge Marx naar de mens keek. Die schreef: De dingen die mensen in hun verkeer met elkaar maken, kunnen uitdrukking van hun zelf worden. Dan worden niet alleen de dingen maar tegelijkertijd zij zelf anders dan wie ze waren. Muziek ontwikkelt hun muzikale zintuig, hebben ze daarentegen een amuzikaal oor dan horen ze zelfs de mooiste muziek niet. (…) Niet alleen de vijf zintuigen, maar alle zinnelijkheid, van het verstand en van de wil en van de liefde, worden rijker… als ook de dingen waarop ze gericht zijn, rijker worden. Maar als ik de dingen alleen maar bezit, blijf ik in armoede achter. Privé-eigendom dreigt mij dom te maken’. Samen met Wijnand Duyvendak schreef Jos het boekje ‘Politieke troost’, waarin zij laten zien hoe drie-en-een-halve eeuw geleden Spinoza en zijn kring Amsterdamse denkers al een commons vormden die zich met gevaar voor eigen leven bevrijdde van het ‘asfalt’ van orthodoxe godsdiensten.

Dit zestiende commonslab, 21 juni, 19:30 uur in de Ru Paré, draait om bevrijding en commoning.

Martin Stam belicht hoe Spinoza hieraan bijdroeg
Joke Hermsen zal dat belichten van uit Rosa Luxemburg (ovb)
Dimitri van Wittenboer zal dat doen vanuit de praktijk van Bureau Postjesweg
+ meer
Aanvang 19:00. Start 19:30.